नयाँ शैक्षिक सत्र सुरु भएसँगै धेरै अभिभावकहरू आफ्ना साना बालबालिकालाई पहिलोपटक विद्यालय पठाउने वा नयाँ कक्षामा भर्ना गराउने तयारीमा हुन्छन्। यो बालबालिकाका लागि मात्र होइन, अभिभावकका लागि पनि नयाँ अनुभव हो।
नयाँ वातावरण, शिक्षक, साथी र सिकाइका तरिका — यी सबै बालबालिकाको मानसिक र भावनात्मक अवस्थामा गहिरो असर पार्न सक्छन्।
यसैले, नयाँ कक्षामा भर्ना भएपछि बच्चाले विद्यालय जीवनलाई सहज र सकारात्मक रूपमा अंगाल्न सकून् भनेर अभिभावकको सक्रिय भूमिका अत्यन्तै महत्वपूर्ण हुन्छ।
यस लेखमा हामी तपाईंलाई नयाँ कक्षामा भर्ना भइसकेपछि साना बालबालिकाको हेरचाह गर्ने, पढाइप्रति ध्यान केन्द्रित गराउने र आत्मविश्वास बढाउने १० प्रभावकारी उपायहरू प्रस्तुत गर्दैछौं।
1. सकारात्मक वातावरण सिर्जना गर्नुहोस्
बालबालिकालाई विद्यालयप्रति सकारात्मक भावना विकास गर्न तपाईंले घरमै रमाइलो र उत्साहित वातावरण बनाउनु आवश्यक छ।
उदाहरणका लागि:
-
"विद्यालयमा नयाँ साथी बन्नेछौ है!"
-
"तिमीले नयाँ कुरा सिक्नेछौ, कति मज्जा!"
यसरी बालबालिकालाई डर होइन, उत्साह र कौतूहलले भरिएको वातावरण दिनुहोस्।
2. नयाँ कक्षाको तयारीमा सँगै सहभागी हुनुहोस्
नयाँ कक्षाका लागि आवश्यक पुस्तक, झोला, स्टेशनरी आदि किन्ने काममा बालबालिकालाई पनि सहभागी गराउनुहोस्।
उनीहरूले नयाँ सुरुवातप्रति अपनत्व महसुस गर्छन्। नयाँ कपी, पेन्सिल, बटुवा आदि सँगै मिलाएर झोलामा राख्न लगाउनुहोस्।
3. समय तालिका मिलाउनुहोस्
विद्यालय सुरु भएपछि अनियमित बानी बालबालिकालाई असहज बनाउन सक्छ।
निद्रा, उठ्ने समय, खाजाको समय, गृहकार्य गर्ने समय — सबै कुरामा नियमितता ल्याउनुहोस्।
सुझाव:
-
साँझ ८–९ भित्र सुत्ने बानी बसाल्नुहोस्।
-
बिहान उठ्ने समय विद्यालयभन्दा कम्तीमा १ घण्टा अघिल्लो राख्नुहोस्।
4. पढाइप्रति चासो जगाउनुहोस्, दबाब होइन
साना बालबालिकामा पढाइको रुचि उत्पन्न गर्न रमाइलो तरिका अपनाउनुहोस्।
रट्न लगाउने होइन, ‘कसरी? किन?’ भन्ने प्रश्नमार्फत तर्क गर्न सिकाउनुहोस्।
उदाहरणका लागि:
-
“तिमीलाई आज स्कूलमा कस्तो रमाइलो लाग्यो?”
-
“तिमीले आज कुन नयाँ कुरा सिक्यौ?”
यसले उनीहरूको सोच्ने क्षमता र आत्मविश्वास बढाउँछ।
5. नियमित कुराकानी गर्नुहोस्
नयाँ कक्षामा बच्चा कस्तो महसुस गरिरहेको छ भनेर बुझ्न प्रत्येक दिन विद्यालयबाट फर्केपछि केही समय उसलाई सुनाउनुहोस्।
सोध्न सकिने प्रश्नहरू:
-
"आजको दिन रमाइलो भयो?"
-
"को साथी मन पर्यो?"
-
"कुन शिक्षकले पढाउनुभयो?"
सुनुवाइ गर्ने बानी बच्चामा सुरक्षा र माया महसुस गराउँछ।
6. खेलकुद र शारीरिक गतिविधिलाई प्राथमिकता दिनुहोस्
साना बालबालिकालाई लामो समय पढाइमै राख्दा उनीहरू चिडचिड हुने सम्भावना हुन्छ।
दिनमा कम्तीमा ३० मिनेट खुला ठाउँमा खेल्ने वा दौडधुप गर्ने मौका दिनुहोस्। यसले उनीहरूको शारीरिक र मानसिक स्वास्थ्यमा सुधार ल्याउँछ।
7. एकाग्रता बढाउने अभ्यास गराउनुहोस्
बालबालिकाको ध्यान धेरै चाँडै विचलित हुन्छ। ध्यान केन्द्रित गर्नका लागि निम्न अभ्यास उपयोगी हुन्छ:
-
५ मिनेटको लागि किताब पढ्न लगाउनु
-
चित्र बनाउने वा रंग भर्ने कार्य
-
सानो ध्यान (Meditation) खेल — जस्तै: “आँखा बन्द गरेर आवाज चिन्छौं”
8. गृहकार्यमा साथ दिनुहोस्, तर सबै नगर्नुहोस्
गृहकार्य बच्चाको अभ्यासका लागि हो — प्रतिस्पर्धाका लागि होइन।
साथ दिएर गराउनुहोस्, तर सबै काम आफैं नगर्नुहोस्। गल्ती भएमा कराउनु होइन, सुधार गर्न प्रेरणा दिनुहोस्।
9. सन्तुलित आहार र पर्याप्त सुताइ
नयाँ शैक्षिक सुरुवातमा सशक्त शरीर र मस्तिष्क आवश्यक पर्छ।
सन्तुलित खाजा, फलफूल, दूध, अन्डा, सागसब्जी दिँदा बालबालिकाको शारीरिक र मानसिक विकासमा सकारात्मक प्रभाव पर्छ।
साथै, उनीहरूले पर्याप्त निद्रा पाए मात्र दिनभर ऊर्जावान रहन्छन्।
10. प्रशंसा र हौसला दिनुहोस्
साना सफलतालाई पनि ठूलो उपलब्धि मानेर प्रशंसा गर्नुहोस्।
“वाह! तिमीले कति राम्रो लेख्यौ।”
“तिमी एकदम स्मार्ट छात्रा/छात्र हौ।”
यस्ता शब्दले उनीहरूको आत्मविश्वास बढाउँछ र पढाइप्रति अझ लगाव जगाउँछ।
निष्कर्ष: साना कक्षाबाटै सकारात्मक बानीको जग बसाल्नुहोस्
साना बालबालिकाको विद्यालय जीवनको सुरुवात नै रमाइलो, उत्साहजनक र सुरक्षित बनाउनु भविष्यमा उनीहरूको पढाइ र व्यक्तित्व विकासको बलियो आधार हो।
माथिका टिप्सहरूलाई दैनिक जीवनशैलीमा समावेश गर्दा बच्चाले आत्मविश्वासका साथ नयाँ कक्षामा ध्यान दिन र रमाउन सक्छ।
