काठमाडौं, नेपाल — तपाईं नियमितरूपमा कम सुत्नुहुन्छ? त्यसो भए तपाईं पनि ‘साइलेंट किलर’ भनेर चिनिने हाई ब्लड प्रेसर (Hypertension) को जोखिममा हुनुहुन्छ। आधुनिक जीवनशैली, कामको चाप, सामाजिक सञ्जाल र अनलाइन दुनियाँले आजको पुस्तामा निद्रा सम्बन्धी समस्या बढाएको छ।
तर, खुसीको कुरा के छ भने—सामान्य जीवनशैली सुधारद्वारा ब्लड प्रेसर नियन्त्रणमा ल्याउन सकिन्छ। विशेषज्ञहरू भन्छन्, समयमै सचेत भएर केही साना परिवर्तनहरू अपनाउने हो भने युवा पुस्ताले आफ्नो मुटु र सम्पूर्ण स्वास्थ्य सुरक्षित राख्न सक्छ।
हाई ब्लड प्रेसर भनेको के हो?
हाई ब्लड प्रेसर (हाइपरटेन्सन) शरीरको रक्तनलीहरूमा उच्च दवाब रहने अवस्था हो, जुन दीर्घकालीन रूपमा हृदयघात, मस्तिष्कघात (स्ट्रोक), मिर्गौला फेलजस्ता समस्याको कारण बन्न सक्छ। डर लाग्दो कुरा त के छ भने, धेरैपटक यसले कुनै लक्षण नै देखाउँदैन — त्यसैले यसलाई ‘साइलेंट किलर’ भनिन्छ।
निद्रा र ब्लड प्रेसरबीचको सम्बन्ध
सुत्ने बेला शरीर मर्मत र विश्रामको मोडमा जान्छ। यसैबेला तनावसँग सम्बन्धित हर्मोनहरू (जस्तै: एड्रेनालिन, कोर्टिसोल) सन्तुलित हुन्छन्। तर, कम निद्राले यी हर्मोनहरू असन्तुलित गराउँछ, जसको परिणामस्वरूप शरीरमा तनाव बढ्छ र ब्लड प्रेसर स्थायी रूपमा उच्च हुन सक्छ।
वैज्ञानिक प्रमाण के भन्छन्?
हालै Hypertension Journal मा प्रकाशित एक अध्ययन अनुसार, दिनको ६ घण्टाभन्दा कम सुत्ने व्यक्तिमा ब्लड प्रेसर उच्च हुने सम्भावना दोब्बर हुन्छ। साथै, केवल निद्राको समय मात्र होइन, निद्राको गुणस्तर पनि अत्यन्त महत्वपूर्ण हुन्छ।
यदि निद्रा बारम्बार खुल्ने, सुत्न नसक्ने वा स्लीप एपनिया जस्ता समस्याहरू छन् भने शरीर पूर्ण विश्राममा जान सक्दैन, जसले दीर्घकालीन स्वास्थ्यमा असर पुर्याउँछ।
किन युवा पुस्ताले अहिले नै सचेत हुनुपर्छ?
धेरै युवा सोच्छन्, स्वास्थ्य समस्या त बुढेसकालमा आउने कुरा हो। तर हाइपरटेन्सन यस्तै सोचका कारण युवाहरूलाई पनि असर पारिरहेको छ। यदि २०–३० वर्षमै ब्लड प्रेसर अनियन्त्रित रह्यो भने, दीर्घकालीन रूपमा हृदय, मस्तिष्क, किड्नी जस्ता अंगहरूमा स्थायी क्षति हुन सक्छ।
उचित निद्राका लागि यी उपायहरू अपनाउनुहोस्:
नियमित सुत्ने र उठ्ने समय बनाउनुहोस्
शरीरको बायोलोजिकल घडी मिलाउन रोज एकै समयमा सुत्नुहोस्।
सुत्ने अघि मोबाइल स्क्रिनबाट टाढा रहनुहोस्
ब्लू लाइटले मेलाटोनिनलाई असर गर्छ, जसले निद्रालाई अवरुद्ध गर्छ।
निद्राको लागि अनुकूल वातावरण बनाउनुहोस्
कोठा चिसो, शान्त र अँध्यारो बनाउनुहोस्—निद्रा गहिरो हुन्छ।
क्याफिन, अल्कोहल र भारी खाना सुत्नुभन्दा अगाडि नखानुहोस्
यी चीजले निद्रामा बाधा पुर्याउँछ।
नियमित व्यायाम गर्नुहोस्
तर सुत्नुभन्दा २–३ घण्टा अगाडि व्यायाम सक्नुहोस्।
निद्रामा लगातार समस्या भएमा डाक्टरको सल्लाह लिनुहोस्
स्लीप एपनिया वा अन्य स्लीप डिसअर्डरको जोखिम भए परीक्षण गराउनुहोस्।
राम्रो निद्राले राम्रो जीवन सुत्ने बानी सुधारेर मात्र पनि तपाईंको ब्लड प्रेसरलाई नियन्त्रणमा राख्न सकिन्छ। कम निद्रालाई हल्का नलिनुहोस् — यिनै साना बानीहरूले भविष्यमा ठूलो रोगबाट बच्न सहयोग गर्छ। आजैबाट ध्यान दिनुहोस् र आफ्नो शरीरलाई आराम दिनुहोस्।
